Stop
fossiele
subsidies
Brief aan gemeente Den Haag
Datum: 23 oktober 2025
Aan: gemeenteraad en college van burgemeester en wethouders gemeente Den Haag
Onderwerp: klimaatnoodtoestand en richtlijnen UN special rapporteur on environmental defenders under the Aarhus convention aangaande burgerlijke ongehoorzaamheid
Geacht gemeentebestuur,
Komende dinsdag 28 oktober zal Extinction Rebellion voor de 45ste keer de A12 blokkeren om te eisen dat per direct alle fossiele subsidies worden stopgezet. De wereld verkeert in een klimaatnoodtoestand. Snelle en ingrijpende transities in alle sectoren en systemen zijn noodzakelijk om een aanzienlijke en duurzame vermindering van de uitstoot te realiseren en een leefbare en duurzame toekomst voor iedereen te waarborgen 1). Een van de belangrijkste stappen om te nemen is het stoppen met het stimuleren van fossiel brandstofgebruik door fossiele subsidies. Daarmee wordt direct een emissiereductie behaald en komen er middelen vrij die gebruikt kunnen worden voor bijvoorbeeld het aflossen van schulden aan het globale Zuiden, herstelbetalingen en financiering van mitigatie en adaptatie van de landen die het meest worden getroffen door de klimaatnoodtoestand. In Nederland betreft dit jaarlijks een bedrag tussen de 39 en 46 miljard euro.
Zoals u de afgelopen jaren heeft kunnen constateren is de nood aan onmiddellijke en radicale klimaatactie zo hoog, dat er geen enkel zicht is op een eind aan de protesten, zelfs niet met vergaande repressie, zoals het gebruik van waterkanonnen en andere geweldsmiddelen tegen vreedzame demonstranten. We hopen dat dit u als volksvertegenwoordigers in de stad van Vrede en Recht ook tot denken heeft aangezet. Hopelijk ziet u de perversiteit van fossiele subsidies enerzijds en het onderdrukken van het recht op vreedzaam protest anderzijds voor wat ze zijn: fundamentele inbreuken op mensenrechten.
Daarnaast bent u ook gehouden aan wet en regelgeving, waaronder inbegrepen internationale verdragen zoals het verdrag van Aarhus. Dit verdrag, dat Nederland ook heeft ondertekend, beschermt het recht om te leven in een gezonde leefomgeving en richt zich met name op de interactie tussen het publiek en overheden. Als uitvloeisel van het verdrag van Aarhus heeft de VN een rapporteur aangesteld. Deze ‘UN special rapporteur on environmental defenders under the Aarhus convention’ heeft als taak om maatregelen te nemen om personen te beschermen die worden gestraft, vervolgd of lastiggevallen, of dreigen te worden gestraft, vervolgd of lastiggevallen, omdat zij hun rechten uit hoofde van het Verdrag van Aarhus willen uitoefenen. In een brief aan de Nederlandse staat d.d. 14 februari 2024 heeft de special rapporteur Extinction Rebellion aangewezen als ‘environenmental defenders under the Aarhus convention’ en de Nederlandse regering opgeroepen om te stoppen met vervolging. Dit betrof specifiek de protesten op de A12. 2)
Recent heeft de special rapporteur, Michel Forst, richtlijnen gepubliceerd 3) over hoe overheden ingevolge het verdrag van Aarhus om dienen te gaan met burgerlijke ongehoorzaamheid, zoals beoefend door Extinction Rebellion op de A12. Wij vragen u het rapport te lezen en, voor zover de richtlijnen betrekking hebben op de bevoegdheden van de gemeente Den Haag, hier navolging aan te geven. Het gaat, samengevat, om de volgende richtlijnen:
- Pak de onderliggende oorzaken van milieuprotesten aan.
- Onderneem onmiddellijk actie om tegenwicht te bieden aan verhalen waarin milieuactivisten als criminelen worden afgeschilderd.
- Gebruik de toename van burgerlijke ongehoorzaamheid door burgers die hun recht op een leefomgeving die geschikt is voor hun gezondheid en welzijn willen beschermen, niet als voorwendsel om de civiele ruimte (‘civic space’) en de uitoefening van fundamentele vrijheden te beperken.
- Leef de internationale verplichtingen na met betrekking tot fundamentele vrijheden bij het optreden van wetshandhavers tegen milieuprotesten en burgerlijke ongehoorzaamheid en maak geen gebruik van onnodig of onevenredig geweld of maatregelen tegen milieuactivisten.
- Zorg ervoor dat de benadering van de rechtbanken ten aanzien van vreedzame milieuprotesten, met inbegrip van eventuele opgelegde sancties, niet bijdraagt aan de beperking van de civiele ruimte.
Ad 1: Het moge duidelijk zijn dat de demonstraties van Extinction Rebellion in Den Haag voortkomen uit de zeer zorgwekkende toestand van het klimaat en het alarmerende verlies van biodiversiteit. Dit alles wordt gestaafd door wetenschappelijk onderzoek en ook breed gevoeld door een meerderheid van de bevolking in Nederland. Zolang deze zorgen niet worden geadresseerd zullen de protesten ook niet stoppen. Hoewel de gemeente Den Haag geen verstrekker is van fossiele subsidies, zijn er voldoende mogelijkheden om deze zorgen te adresseren, zoals het aanspreken van het kabinet op het klimaatbeleid. Dit kan zowel door de gemeenteraad door middel van bijvoorbeeld een motie, als door het college zelf met bijvoorbeeld een lobbybrief of een persbericht.
Ad 2. Helaas is het de afgelopen jaren onder politici in Nederland gemeengoed geworden om vreedzame demonstranten, die geheel onzelfzuchtig opkomen voor het algemeen belang af te schilderen als “criminelen”, “terroristen”, “werkschuw tuig” en anders wel als “idioten” die op niets anders uit zijn dan “de maatschappij ontwrichten” en “”hardwerkende mensen lastig te vallen”, etcetera. Ook worden er regelmatig beschuldigingen gedaan, zoals dat Extinction Rebellion “verkeerschaos” zou veroorzaken en zelfs ambulances zou tegenhouden, wat feitelijk niet waar is. Dit is gevaarlijk en ondermijnt ook de ernst van de boodschap die we brengen, een boodschap die voor ons allemaal van belang is.
Ad 3. Regelmatig wordt onze “civic space” ingeperkt doordat we geen mogelijkheid krijgen om te demonstreren ‘within sight and sound’ van de Tweede Kamer en het ministerie, in de tunnelbak. Zoals ook in de vorige brief d.d. 8 september al aangegeven, vragen wij u onze demonstraties te faciliteren, door ons op de door ons gewenste plek te laten demonstreren en zo ons belangrijke geluid te laten horen.
Ad 4. Al ontelbare malen hebben we ons beklag gedaan over het disproportionele politiegeweld tijdens de A12 demonstraties, zowel bij de gemeenteraad, via de klachtenprocedures als bij de rechtbank. Dit jaar hebben enkele demonstranten schadevergoedingen geëist en ook toegewezen gekregen vanwege het gebruik van polsklemmen (“bokkenpootjes”) door de politie 4). We verzoeken u nogmaals toe te zien op het naleven van de instructie om geen geweld te gebruiken tegen vreedzame demonstranten.
Het vertrouwen in de politiek bevindt zich op een dieptepunt. U bent daar als gemeentebestuur ook verantwoordelijk voor. Dat vertrouwen wordt mede ondermijnd door de wijze waarop u omgaat met mensen die vreedzaam opkomen voor het algemeen belang en de hardnekkige weigering om oprechte interesse te tonen in wat deze mensen beweegt.
Gehoor geven aan de richtlijnen zoals de special rapporteur die heeft opgesteld kan helpen om dit vertrouwen te herstellen en samen met burgers constructief te gaan zoeken naar een uitweg uit de impasse.
Uiteraard gaan we graag met u in gesprek om onze beweegredenen verder toe te lichten en samen tot een oplossing te komen van de problematiek van fossiele subsidies.
Hoogachtend,
Extinction Rebellion Nederland
Stop Fossiele Subsidies Campagneteam
Bronnen:
1) https://www.ipcc.ch/report/ar6/syr/resources/spm-headline-statements/
LEES HIER OOK ONZE EERDERE BRIEF:
Brief aan gemeente Den Haag
Datum: 8 september 2025
Aan: gemeenteraad en college van burgemeester en wethouders gemeente Den Haag
Onderwerp: klimaatnoodtoestand en uitnodiging A12 blokkade tegen fossiele subsidies aan gemeentebestuur Den Haag
Geacht gemeentebestuur,
Extinction Rebellion gaat op 13 september om 12:00 op de A12 ter hoogte van de Utrechtsebaan demonstreren tegen fossiele subsidies.
Extinction Rebellion heeft inmiddels meer dan 40 keer vreedzaam op de A12 gedemonstreerd tegen de 40 tot 46 miljard euro fossiele subsidies per jaar die de klimaatcrisis versnellen. De wereld is op dit moment al 1,5 graden opgewarmd en klimaatverandering eist jaarlijks al tienduizenden mensenlevens. Deze subsidies houden de groene transitie tegen. Het Internationaal Gerechtshof oordeelde dan ook op 23 juli in uw stad dat fossiele subsidies in strijd zijn met het internationaal recht (1). De klimaatwetenschap is volstrekt helder dat fossiele subsidies afgebouwd moeten worden en ruim 70% van de Nederlanders is het met ons eens: de fossiele subsidies moeten stoppen (2).
De veiligheid van onze ‘stad van vrede en recht’ wordt de komende jaren ook bedreigd door de gevolgen van de klimaatcrisis. Zeespiegelstijging, luchtvervuiling en extreem weer vormen een veiligheidsrisico voor de inwoners van Den Haag. Het zou daarom veel passender zijn als u zich, als bestuurder en als mens, uitspreekt tégen de fossiele subsidies, in plaats van onze demonstratie in te perken. We willen u daarom bij deze van harte uitnodigen om zich als demonstrant aan te sluiten bij de demonstratie op de A12 op 13 september. U kunt zich via de volgende link voor een actietraining aanmelden: www.extinctionrebellion.nl/events.
Tijdens de vorige demonstratie op de A12 op 25 juni, trad de politie disproportioneel gewelddadig op. Burgers die van hun demonstratierecht gebruik wilden maken werden, soms nog voordat zij zich bij de wegblokkade voegden, op roekeloze wijze aangevallen. Vier van de 250 aanwezige deelnemers braken door dit disproportionele geweld één of meerdere botten. Dit geweld is helaas geen uitzondering, maar past in een bredere tendens van repressiever optreden bij vreedzaam protest, zoals het inzetten van waterkanonnen, politie te paard, wapenstokken, polsklemmen, neus- en kaakklemmen, onrechtmatige ID-controles, de demonstratielocatie aan het zicht onttrekken en barricaderen met hekken.
Onze demonstraties zijn altijd vreedzaam, en vormen voor niemand een bedreiging, zo oordeelt de rechter keer op keer. De verkeersoverlast van onze demonstratie in de tunnelbak is zeer beperkt, zo oordeelde de ANWB (3). De Utrechtsebaan was in 2023 zelfs 6 maanden dicht voor werkzaamheden. En zowel het ambulance- als brandweervervoer is, in tegenstelling tot wat u in de media beweert, helemaal niet door ons gehinderd, zo blijkt uit een WOO-verzoek dat we zelf hebben gedaan bij de desbetreffende autoriteiten.
Tijdens de politiestaking van 14 september 2024 en tijdens de A12-blokkades op 2 juli 2024, 5 december 2024 en 6 april 2025, hebben we gezien dat het ook anders kan: er is slechts een minimale politie-aanwezigheid nodig om de weg af te zetten en de demonstratie veilig te laten verlopen.
Demonstreren is een grondrecht, geen gunst. In een speciale commissievergadering van uw raad bent u door deskundigen geinformeerd over het feit dat onze blokkade onder het demonstratierecht valt en niet illegaal is. Speciaal VN-rapporteur Michel Forst schreef in februari 2024 al dat de repressie van vreedzame klimaatactivisten een grote bedreiging is voor de democratie en mensenrechten (4). Hij heeft in een brief aan de Nederlandse regering aangegeven dat de blokkade van de A12 volstrekt legitiem is en verzocht om de vervolging van deelnemers daaraan te staken (5).
We verzoeken u om de demonstratie met een minimale politie-aanwezigheid te faciliteren, en om 12:00 de A12 vanaf afrit 2 in beide richtingen af te zetten en alles te doen wat in uw macht ligt om de fossiele subsidies te stoppen.
Met liefde en woede,
Extinction Rebellion
Bronnen:
1: https://www.icj-cij.org/sites/default/files/case-related/187/187-20250723-pre-01-00-en.pdf
